BIBLIOTEKA KATYŃSKA

      W roku 2015 zapo­cząt­ko­wa­li­śmy nową serię wydaw­ni­czą „Biblio­te­ka Katyń­ska”. Idea serii jest autor­skim pomy­słem pre­zes Iza­bel­la Sariusz-Skąp­skiej, jako nowe­go, może nawet wie­lo­let­nie­go zada­nia dla Fede­ra­cji Rodzin Katyń­skich. Pod­czas ponad ćwierć­wie­cza swo­jej dzia­łal­no­ści Rodzi­ny gro­ma­dzi­ły świa­dec­twa, ogrom­nym wysił­kiem wyda­wa­ły mate­ria­ły, któ­rych zasięg bywał nie­wiel­ki. Wyda­wa­ne od lat 1990., bar­dzo war­to­ścio­we książ­ki znik­nę­ły w domo­wych archi­wach i są nie­mal nie­do­stęp­ne szer­sze­mu odbior­cy. Tym­cza­sem sta­le potrze­ba publi­ka­cji, któ­re przy­bli­żą nowym poko­le­niom zarów­no syl­wet­ki naszych Bli­skich, jak i w popu­lar­ny i przy­stęp­ny spo­sób poka­żą oko­licz­no­ści wyda­rzeń z 1940, a tak­że póź­niej­szy zasięg kłam­stwa katyń­skie­go i mozol­ne­go docho­dze­nie do praw­dy.

      Dzię­ki oso­bi­ste­mu zaan­ga­żo­wa­niu ówcze­sne­go wice­mi­ni­stra obro­ny naro­do­wej, p. Macie­ja Jan­kow­skie­go, uda­ło się zna­leźć doświad­czo­ne­go wydaw­cę czy­li Naro­do­we Cen­trum Kul­tu­ry, dys­po­nu­ją­ce moż­li­wo­ścią dys­try­bu­cji tra­dy­cyj­nej i inter­ne­to­wej. Oso­bi­ste zain­te­re­so­wa­nie ówcze­sne­go dyrek­to­ra NCK, p. Krzysz­to­fa Dud­ka, spra­wi­ło, że Dział Edu­ka­cji Naro­do­we­go Cen­trum Kul­tu­ry przy­jął sze­ro­ko zakro­jo­ny plan wydaw­ni­czy nowej serii. Uda­ło się pozy­skać środ­ki z Mini­ster­stwa Edu­ka­cji Naro­do­wej. Fede­ra­cja Rodzin Katyń­skich pod­pi­sa­ła z Naro­do­wym Cen­trum Kul­tu­ry poro­zu­mie­nie, na mocy któ­re­go jeste­śmy part­ne­rem tej serii jako orga­ni­za­cja. Każ­da z ksią­żek nosi logo FRK, a my, pro­pa­gu­jąc nową serię, powin­ny­śmy powo­ły­wać się na współ­pra­cę z NCK. Rodzi­ny Katyń­skie współ­or­ga­ni­zo­wa­ły spo­tka­nia pro­mo­cyj­ne serii w Kra­ko­wie, War­sza­wie, Łodzi i Prze­my­ślu.

W roku 2015, z zapo­wia­da­nych począt­ko­wo wie­lu pozy­cji, w serii uka­za­ły się czte­ry:
–  Bykow­nia. Cień Katy­nia (album), zdję­cia Tymon Kret­sch­mer, nar­ra­cja Iza­bel­la Sariusz-Skąp­ska
– Dzień roz­po­czął się szcze­gól­nie…, Sta­ni­sław M. Jan­kow­ski,
– Zapi­ski z Koziel­ska Andrzej Rie­ger, , opra­co­wał Janusz Andrzej Rie­ger
– Mój Ojciec, tom I, wybór i opra­co­wa­nie Sta­ni­sław M. Jan­kow­ski

Na rok 2016 prze­wi­dzia­no kolej­ne czte­ry pozy­cje. Osta­tecz­ne uka­za­ły się tyl­ko dwie:
– Mój Ojciec, tom II, wybór i opra­co­wa­nie Sta­ni­sław M. Jan­kow­ski
— Żoł­nie­rze Kor­pu­su Ochro­ny Pogra­ni­cza i Stra­ży Gra­nicz­nej – ofia­ry Zbrod­ni Katyń­skiej, wstęp i redak­cja Artur Ochał, opra­co­wa­nie i wybór Agniesz­ka Mar­kie­wicz-Cybul­ska, Edward Milew­ski, Jan Niko­ła­juk, Artur Ochał, Maria Rubas.

Bykow­nia. Cień Katy­nia.
Zdję­cia: Tymon Kret­sch­mer,
Nar­ra­cja: Iza­bel­la Sariusz-Skąp­ska
Data wyda­nia: 2015
ISBN: 978–83-7982–124‑2

Las w Bykow­ni pod Kijo­wem kry­je tajem­ni­ce okrut­nej epo­ki sta­li­now­skiej, począw­szy od Wiel­kiej Czyst­ki 1937. W morzu krwi, któ­rą wte­dy prze­la­no, jest tak­że pol­ska kro­pla. Tu spo­czę­li Pola­cy, ofia­ry Zbrod­ni Katyń­skiej, wię­zie­ni na Ukra­inie po 17 wrze­śnia 1939 i zamor­do­wa­ni w 1940 roku. Ten ślad Katy­nia łączy ludz­kie losy i tra­ge­dię osie­ro­co­nych z róż­nych naro­dów. Podró­żu­jąc do Bykow­ni, Tymon Kret­sch­mer utrwa­lił bykow­niań­ski las z paru epok: kie­dy na drze­wach wisia­ły dzie­siąt­ki tabli­czek epi­ta­fij­nych, przy­wo­żo­nych tutaj przez rodzi­ny ofiar. Dru­gą część albu­mu wypeł­nia­ją zdję­cia robio­ne po 2012 roku, kie­dy w Bykow­ni powstał Pol­ski Cmen­tarz Wojen­ny – czwar­ty cmen­tarz katyń­ski. Zaklę­tą w foto­gra­fiach wizję swo­ją nar­ra­cją uzu­peł­ni­ła Iza­bel­la Sariusz-Skąp­ska.

Sta­ni­sław M. Jan­kow­ski, Dzień roz­po­czął się szcze­gól­nie…
Data wyda­nia: 2015
ISBN: 978–83-7982–123‑5
Wydaw­nic­two: Naro­do­we Cen­trum Kul­tu­ry

Zwy­czaj­ne sło­wa „Dzień roz­po­czął się szcze­gól­nie…” to jeden z naj­słyn­niej­szych cyta­tów, łączą­cych się ze Zbrod­nią Katyń­ską. Zapi­sał je major Adam Sol­ski: był pora­nek 9 kwiet­nia 1940, trans­port jeń­ców w Koziel­ska dotarł do jakiejś sta­cji, a potem do lasu katyń­skie­go. Te sło­wa posłu­ży­ły jako klam­ra dla opo­wie­ści o dwóch innych ofia­rach Katy­nia. Pierw­szy to Zbi­gniew Cicho­bla­ziń­ski, któ­re­go zre­kon­stru­owa­nym losom towa­rzy­szy nie­zwy­kły doku­ment: pamięt­nik z Koziel­ska, jak dotąd jedy­ny zna­ny nie z kopii, ale z zacho­wa­ne­go ory­gi­na­łu. Postać dru­ga to Mie­czy­sław Sewe­ryn, autor jedy­nych zacho­wa­nych kary­ka­tur jeń­ców obo­zu w Koziel­sku.

Andrzej Rie­ger, Zapi­ski z Koziel­ska
Opra­co­wał: Janusz Andrzej Rie­ger
Rok wyda­nia 2015
ISBN: 978–83-7982–158‑7

Pod­czas hitle­row­skich eks­hu­ma­cji w Katy­niu znaj­dy­wa­no pamięt­ni­ki i listy. Zacho­wa­ły się kopie nie­licz­nych z nich, część opu­bli­ko­wa­no w latach 1990. Wzna­wia­my pamięt­nik Andrze­ja Rie­ge­ra, chcąc poka­zać ten tekst ina­czej: nie tyle jako dowód Zbrod­ni, ale szkic do por­tre­tu kon­kret­nej oso­by. Do ory­gi­nal­ne­go tek­stu doda­no przy­pi­sy, przed­mo­wę i boga­tą doku­men­ta­cję o Auto­rze: dowia­du­je­my się, skąd pocho­dził, wśród jakich war­to­ści wzra­stał, jakie ode­brał wykształ­ce­nie, jak toczy­ło się jego życie zawo­do­we i rodzin­ne. Róż­no­rod­ność zgro­ma­dzo­nych archi­wa­liów pozwa­la nie tyl­ko zbu­do­wać cie­ka­wy por­tret, ale tak­że odtwo­rzyć kli­mat minio­nej epo­ki. Wgląd z domo­wy skar­biec zawdzię­cza­my pasji, z jaką te mate­ria­ły przy­go­to­wał syn Andrze­ja, prof. Janusz Andrzej Rie­ger.

Mój Ojciec, tom I, wybór i opra­co­wa­nie Sta­ni­sław M. Jan­kow­ski
Rok wyda­nia: 2015
ISBN: 978–83-7982–157‑0
Mój Ojciec, tom II, wybór i opra­co­wa­nie Sta­ni­sław M. Jan­kow­ski
Rok wyda­nia: 2016
ISBN: 978–83-7982–225‑6

Kie­dy po 1989 zaczę­li­śmy w Pol­sce odzy­ski­wać pamięć o zaka­za­nej w PRL‑u histo­rii, Zbrod­nia Katyń­ska była sym­bo­licz­nym tema­tem, o któ­rym mówi­ło się naj­wię­cej. Powsta­ją­cym od tego cza­su mate­rial­nym zna­kom – takim jak cmen­ta­rze, pomni­ki, tabli­ce – towa­rzy­szy żywa pamięć Rodzin Katyń­skich. Kie­dy na począt­ku lat 1990. kra­kow­ski Insty­tut Katyń­ski ogło­sił kon­kurs na rodzin­ne wspo­mnie­nia, powstał nie­zwy­kły zbiór oso­bi­stych świa­dectw, pisa­nych przez wdo­wy, dzie­ci i wnu­ki Ofiar. To zatrzy­ma­ne w cza­sie por­tre­ty: kil­ku­let­nie dziec­ko tak zapa­mię­ta­ło ojca na całe życie i nawet po dzie­się­cio­le­ciach, pisząc o nim, doro­sły czło­wiek czu­je się jak tam­to dziec­ko. Tek­sty ude­rza­ją intym­no­ścią, są pro­ste i wzru­sza­ją­ce. Prze­no­szą nas do zupeł­nie innej epo­ki. Nawet po latach zacho­wu­ją siłę świa­dec­twa.

Żoł­nie­rze Kor­pu­su Ochro­ny Pogra­ni­cza i Stra­ży Gra­nicz­nej – ofia­ry Zbrod­ni Katyń­skiej,
Wstęp i redak­cja: Artur Ochał,
Opra­co­wa­nie i wybór: Agniesz­ka Mar­kie­wicz-Cybul­ska, Edward Milew­ski, Jan Niko­ła­juk, Artur Ochał, Maria Rubas
ISBN: 978–83-7982–226‑3

Kim byli żoł­nie­rze Kor­pu­su Ochro­ny Pogra­ni­cza i funk­cjo­na­riu­sze Stra­ży Gra­nicz­nej, któ­rzy w Katy­niu, Char­ko­wie, Mied­no­je i Bykow­ni zapła­ci­li życiem za to, że strze­gli gra­nic II Rze­czy­po­spo­li­tej? To w jakim sen­sie por­tret zbio­ro­wy, ale jed­no­cze­śnie boga­ty w indy­wi­du­al­ne wize­run­ki dziel­nych ludzi sprzed wie­lu dzie­się­cio­le­ci. Nie­zbęd­ną ramą dla poszcze­gól­nych syl­we­tek jest krót­ki rys histo­rycz­ny. Po pierw­sze, dowia­du­je­my się, czym była oraz jak i gdzie funk­cjo­no­wa­ła w przed­wo­jen­nej Pol­sce for­ma­cja Kor­pu­su Ochro­ny Pogra­ni­cza. Po dru­gie, pozna­je­my, w jakich oko­licz­no­ściach powsta­ła i gdzie była roz­lo­ko­wa­na ówcze­sna Straż Gra­nicz­na. To jed­no­cze­śnie szcze­gól­na lek­cja geo­gra­fii histo­rycz­nej, bo prze­cież wie­le z nie­gdy­siej­szych tere­nów przy­gra­nicz­nych dzi­siaj leży poza Pol­ską. Jest to więc przy oka­zji przy­po­mnie­nie legen­dy Kre­sów, nie tyle w prze­peł­nio­nym nostal­gią albu­mie, ale opi­sa­nych jako pej­zaż życia kon­kret­nych ludzi.
Wraz z Auto­ra­mi mam nadzie­ję, że na takim tle lepiej rozu­mie­my wybra­ne obszer­ne bio­gra­my żoł­nie­rzy KOP i SG, któ­rzy w 1940 roku zgi­nę­li jako ofia­ry Zbrod­ni Katyń­skiej. Uzu­peł­nie­niem publi­ko­wa­nych tutaj mate­ria­łów jest lista żoł­nie­rzy KOP i SG, któ­rzy zgi­nę­li z tej­że zbrod­ni. Impo­nu­ją­ca jest dro­ga wie­lu spo­mię­dzy por­tre­to­wa­nych: ci star­si byli doświad­cze­ni pod­czas Wiel­kiej Woj­ny i zma­gań z bol­sze­wi­ka­mi w 1920 roku, nato­miast młod­si szli do Kor­pu­su czy Stra­ży wie­rząc nie tyl­ko w swo­je powo­ła­nie, ale i życio­wą przy­go­dę. Dzi­siej­sze­mu czy­tel­ni­ko­wi impo­nu­je też ich ener­gia, z jaką zdo­by­wa­li sto­sow­ne wykształ­ce­nie, oraz hart ducha, koniecz­ny w trud­nych warun­kach służ­by kra­ju, któ­ry dopie­ro budo­wał swo­ją pań­stwo­wość.

Frag­ment książ­ki